احکام آواز خواندن و طبل در مراسم عزاداری

مراسم عزادارى‏‏

به اعتبار اينکه از سنتهاى قديمى است برگزار مى‏شود که گاهى اثر مثبتى در نفوس مردم دارد، اين مراسم چه حکمى دارند؟

ج: اگر استفاده از زنجيرهاى مزبور موجب وهن مذهب در برابر مردم شود و يا باعث ضرر بدنى قابل توجهى گردد، جايز نيست ولى استفاده از شيپور و طبل و سنج به نحو متعارف اشکال ندارد.

متعددى استفاده مى‏شود که داراى تزئينات زياد و گرانبهايى است و گاهى موجب سؤال متدينين از اصل فلسفه آنها مى‏گردد و در برنامه‏هاى تبليغى خلل ايجاد مى‏کند و حتّى با اهداف مقدس مسجد تعارض دارد، حکم شرعى در اين رابطه چيست؟

ج: اگر قرار دادن آنها در مسجد با شئونات عرفى مسجد منافات داشته باشد و يا براى نمازگزاران مزاحمت ايجاد کند، اشکال دارد.

ج: اين نذر، متولّى حسينيه و هيأت امناء آن را ملزم به قبول عَلَم نمى‏کند.

ج: فى‌نفسه اشکال ندارد ولى نبايد اين امور جزء دين شمرده شوند.

بديهى است که نمازِ واجب، مقدم بر فضيلت شرکت در مجالس عزادارى اهل‏بيت(عليهم‌السلام) است و ترک نماز و فوت شدن آن به بهانه شرکت در عزادارى امام حسين(عليه‌السلام) جايز نيست، ولى شرکت در عزادارى به‌گونه‏اى که مزاحم نماز نباشد ممکن و از مستحبات مؤکد است.

بيت(عليهم‌السلام) اينگونه به ما فهمانده‏اند و يا ما را راهنمايى کرده‏اند و واقعه کربلا فقط در مقاتل نيست و منبع آن هم فقط گفته‏هاى علما نمى‏باشد بلکه گاهى بعضى از امور براى مدّاح يا خطيب حسينى از راه الهام و مکاشفه مکشوف مى‏شود، سؤال من اين است که آيا نقل وقايع از اين طريق صحيح است يا خير؟ و در صورتى که صحيح نباشد، تکليف شنوندگان چيست؟

نقل مطالب به‌صورت مزبور بدون اينکه مستند به روايتى باشد و يا در تاريخ ثابت شده باشد، وجه شرعى ندارد مگر آنکه نقل آن به عنوان بيان حال به حسب برداشت متکلّم بوده و علم به خلاف بودن آن، نداشته باشد و تکليف شنوندگان نهى از منکر است به شرطى که موضوع و شرايط آن نزد آنان ثابت شده باشد.

ج: اگر چه اقامه مراسم و شعائر دينى در زمانهاى مناسب در حسينيه از بهترين کارها و جزو مستحبات مؤکد مى‏باشد، ولى واجب است برگزارکنندگان مراسم و عزاداران تا حد امکان از اذيّت و ايجاد مزاحمت براى همسايگان بپرهيزند هرچند با کم‏کردن صداى بلندگو و تغيير جهت آن به طرف داخل حسينيه باشد.

ج: به راه انداختن دسته‏هاى عزادارى براى سيدالشهدا و اصحاب او(عليهم‌السلام) و شرکت در امثال اين مراسم امر بسيار پسنديده ومطلوبى است و از بزرگترين اعمالى است که انسان را به خداوند نزديک مى‏کند، ولى بايد از هر عملى که باعث اذيّت ديگران مى‏شود و يا فى‏نفسه از نظر شرعى حرام است، پرهيز کرد.

ج: استفاده از آلات موسيقى، مناسب با عزادارى سالار شهيدان نيست و شايسته است مراسم عزادارى به همان صورت متعارفى که از قديم متداول بوده برگزار شود.

ج: اين گونه اعمال که موجب وهن مذهب مى‏شوند جايز نيست.

ج: اين اعمال که به عنوان اظهار حزن و عزادارى سنّتى و محبت ائمه(عليهم‏السلام) محسوب نمى‏شوند از نظر شرعى اعتبارى ندارند، بلکه اگر منجر به ضرر بدنى قابل توجه و يا وهن مذهب شوند، جايز نيست.

ج: برگزارى اين جشنها و مراسم اگر همراه با ذکر اکاذيب و مطالب باطل نبوده و موجب وهن مذهب نشود، فى‏نفسه اشکال ندارد و امّا رقص، اگر به گونه‏اى شهوت برانگيز يا مستلزم فعل حرام باشد، جايز نيست.

ج: مى‏توان اموال باقى‌مانده را با کسب اجازه اهداء کنندگان آنها در امور خيريه مصرف کرد و يا آنها را براى مصرف در مجالس عزادارى آينده نگه داشت.

ج: اگر با رضايت و موافقت صاحبان اموال باشد، اشکال ندارد.

ج: شرکت زنان در دسته‏هاى سينه زنى و زنجير زنى شايسته نيست.

ج: اگر اين عمل عادتا منجر به فوت نمى‏شود حکم خودکشى را ندارد ولى اگر از همان ابتدا خوف خطر جانى براى او وجود داشته و در عين حال اين کار را انجام داده و منجر به فوت وى شده است، حکم خودکشى را دارد.

ج: اين کار فى‌نفسه اشکال ندارد.

ج: خواندن مرثيه و مديحه در جشنهاى اعياد دينى اشکال ندارد و پاشيدن پول بر سر حاضرين هم بدون اشکال است بلکه اگر به قصد اظهار شادى و سرور و شادکردن قلوب مؤمنين باشد، ثواب هم دارد.

ج: اگر خوف مفسده باشد بايد از آن اجتناب شود.

ج: هر کارى که براى انسان ضرر داشته و يا باعث وهن دين و مذهب گردد حرام است و مؤمنين بايد از آن اجتناب کنند و مخفى نيست که بيشتر اين امور باعث بدنامى و وهن مذهب اهل بيت(عليهم‌السلام) مى‏شود و اين از بزرگترين ضررها و خسارتهاست.

ج: قمه زنى علاوه بر اينکه از نظر عرفى از مظاهر حزن و اندوه محسوب نمى‏شود و سابقه‏اى در عصر ائمه(عليهم‌السلام) و زمانهاى بعد از آن ندارد و تأييدى هم به شکل خاص يا عام از معصوم(عليه‌السلام) در مورد آن نرسيده است، در زمان حاضر موجب وهن و بدنام شدن مذهب مى‏شود بنا بر اين در هيچ حالتى جايز نيست.

ج: معيار، ضررى است که در نظر عرف، قابل توّجه و معتنابه باشد.

ج: اگر به نحو متعارف و به‌گونه‏اى باشد که از نظر عرفى از مظاهر حزن و اندوه در عزادارى محسوب شود اشکال ندارد.