رشد واقعی صادرات غیرنفتی ایران در سال ۱۴۰۰ چقدر است؟
اخیرا برخی رسانه‌ها در ایران گزارش‌هایی درباره رشد ۴۰درصدی صادرات غیرنفتی ایران با وجود تحریم و FATF منتشر می‌کنند. طبق آمارهای رسمی، ارزش صادرات غیرنفتی در ۹ ماه نخست ۱۴۰۰ به نسبت مدت مشابه سال پیش، ۴۰درصد رشد کرده، اما این به تنهایی نشان دهنده همه واقعیت نیست.
رشد ارزش صادرات غیرنفتی بیش از آنکه نتیجه افزایش صادرات باشد، معلول افزایش قیمت‌های جهانی به خصوص قیمت نفت و فراورده‌های نفتی است. یک چهارم ارزش کل صادرات غیرنفتی ایران سهم پتروشیمی است که با وجود کاهش حجم صادرات، ارزش دلاری آن به نسبت سال قبل ۸۳درصد بیشتر شده.
مقایسه رشد تجارت خارجی با سال ۱۳۹۹ مقایسه درستی نیست. به دلیل محدودیت کرونا در سال ۲۰۲۰ ارزش کل تجارت جهانی ۷درصد کم شد. برآوردهای سازمان تجارت جهانی حکایت از رشد ۱۱درصدی سال ۲۰۲۱ دارد. این در واقع نه رشد، بلکه نوعی بازگشت به وضعیت سال ۲۰۱۹ بود.
در ایران نیز آنچه در سال ۱۴۰۰ رخ داده در واقع بازگشت به وضعیت سال ۱۳۹۸ است. مقایسه آمارهای ۹ ماه نخست ۱۴۰۰ و ۱۳۹۸ نشان می‌دهد ارزش صادرات ۹ درصد بیشتر و حجم صادرات حدود ۱۲ درصد کمتر از دو سال پیش است.
مقایسه آمارهای ماهانه تجارت خارجی ایران نیز نشان می‌دهد، بعد از ریاست جمهوری ابراهیم رئیسی در مرداد ۱۴۰۰ تغییر قابل ملاحظه‌ای در آمار صادرات غیرنفتی به وجود نیامده است. بنابراین اگر رشد ۴۰ درصدی صادرات غیرنفتی در ۹ ماه نخست سال ۱۴۰۰ را نوعی دستاورد به حساب بیاوریم، چیزی حدود نیمی از آن سهم دولت قبل و نیمی سهم دولت سیزدهم خواهد شد.
با این اوصاف ما به این گزاره که «صادرات غیرنفتی ایران با وجود تحریم و FATF به نسبت پارسال ۴۰ درصد رشد کرده است» نشان «گمراه‌کننده» می‌دهیم
