آیا ارزش تولید ناخالص داخلی ایران بیشتر از ترکیه و عربستان است؟
خبرگزاری فارس در گزارشی نوشته: «ایران در جایگاه نخست تولید ناخالص داخلی در منطقه قرار گرفته و کشورهای عربستان و ترکیه در رتبه‌های دوم و سوم منطقه قرار دارند.» منبع فارس داده‌های آماری صندوق بین‌المللی پول (ویرایش اکتبر ۲۰۲۱) است که بر اساس آن ارزش جاری تولید ناخالص داخلی ایران ۱/۰۸ هزار میلیارد دلار و برای ترکیه و عربستان به ترتیب ۷۹۶ و ۸۴۳ میلیارد دلار برآورد شده.
اما این به معنی بزرگ‌تر بودن اقتصاد ایران از ترکیه و عربستان نیست. طبق همین آماری که فارس به آن استناد کرده، اقتصاد ترکیه و عربستان در سال‌های پیش بزرگ‌تر از ایران است. در یک دهه گذشته اقتصاد ایران با میانگین رشد نزدیک به صفر در جا زده است، میانگین رشد ترکیه ۵/۵ درصد و عربستان ۲/۵ درصد در سال بوده است.
پس چه اتفاقی افتاده؟ صندوق بین‌المللی پول در محاسبات خود نرخ رسمی را مبنای محاسبه قرار می‌دهد، برای همین ارزش دلاری قیمت جاری تولید ناخالص داخلی ایران را با قیمت رسمی ۴۲۰۰ تومانی محاسبه کرده است. بانک‌جهانی چند ماه پیش با تعدیل نرخ برابری ارز، برآورد خود را از ارزش تولید ناخالص داخلی ایران تا یک سوم کاهش داد.
اگر رقم اعلام شده از سوی صندوق بین‌المللی پول برای ارزش جاری تولید ناخالص داخلی ایران در سال ۲۰۲۱ میلادی (که ۱/۰۸ هزار میلیارد دلار برآورد شده) به جای محاسبه با نرخ برابری ۴۲۰۰ تومانی با میانگین نرخ بازار آزاد یعنی ۲۵ هزار و ۹۸۰ تومان ارزیابی مجدد شود، ارزش جاری تولید ناخالص داخلی ایران در سال ۲۰۲۱ میلادی به ۱۷۴/۶ میلیارد دلار تغییر میکند. چیزی حدود یک ششم برآورد فعلی. اما محاسبه ارزش جاری GDP ایران با قیمت دلار آزاد نیز تصویری واقعی از ابعاد اقتصاد ایران ارائه نمی‌کند.
با توجه به مشخص نبودن سهم انواع نرخ‌های دلار در تولید ناخالص داخلی ایران، نمی‌توان با قطعیت گفت چه نرخی از برابری، برآورد دقیق‌تری از ارزش جاری اقتصاد ایران را به دلار آمریکا به دست می‌دهد، اما می‌توان با اطمینان گفت اقتصاد ایران بزرگ‌تر از ترکیه و عربستان نیست.
با این اوصاف ما به این ادعای خبرگزاری فارس که «ایران در جایگاه نخست تولید ناخالص داخلی در منطقه و عربستان و ترکیه در رتبه‌های دوم و سوم قرار دارند» نشان «گمراه‌کننده» می‌دهیم.
