Del en: her snakker vi om revolusjonensbakgrunnen knittet til opplysningstid i Europa. Vi også forklare hvorfor Storbritannia var det første landet som begynte med revolusjonen.Grunnene som kolonisering, råvare (kull og jern), arbeidskraft og penger, rikfolk, transport, handelsflåte og handelsordninger er forklares i denne artiklen.
صنعت، ماشین، خودکار شدن کارها؛ ایجاد فاصله ی طبقاتی، بوجود آمدن طبقات جدید در سطح جوامع، گسترش پدیده ی استعمار در بخش های بزرگی از جهان همچون آسیا، آفریقا و آمریکای جنوبی و ...همه و همه مواردی ست که تحولات در قرن 18 میلادی را با خود گره زده است.
انسان برای رسیدن به دوره ی جدید یعنی دوره ی صنعت مسیر طولانی را طی کرده است. انقلاب صنعتی یا تحولات گسترده در اروپا، به شکلی خود را ظاهر کرد و تاثیرات خود را بر بخش های دیگر جهان به شکل دیگر بر جای گذاشت. در اروپا گرچه عبور از مرحله ای به مرحله ی دیگر رقم زده شد اما بر نقاط دیگر جهان نیز تاثیر مستقیم گذاشت. بحث درباره ی انقلاب صنعتی بحثی گسترده و دامنه دار است و هنوز با وجود چند قرن از آغاز این انقلاب، همچنان به عنوان یکی از نقاط عطف در تاریخ بشر از آن یاد می شود و هنوز تاثیرات آن بر جوامع بشری دیده می شود. انقلاب صنعتی در اروپا شروع شد و نخستین جرقه ی آن از بریتانیا برخواست اما دگرگونی های بنیادینی را در گستره ی وسیع تر بوجود آورد.
برای بررسی انقلاب صنعتی باید همیشه نگاهی به تحولات همزمان و پیش از دروه ی این انقلاب انداخت. برای نمونه باید حتمن نگاهی عمیق به دوره ای در اروپا انداخت که به دوره ی روشنگری معروف است و در این دوره، اروپا تلاش کرد از مسیر یکجانبه ای که کلیسا برای آن ترسیم کرده بود فاصله بگیرد و بیشتر به سمت دانش روی آورد، به سمت یادگیری و مسایلی که قرن ها با سمت و سوی کلیسا و حرکت یکجانبه ی آن در آن وقت فاصله داشت.
در حقیقت باید دوره ی روشنگری و روی آوردن جامعه ی اروپایی به دانش را زمینه ی اصلی انقلاب صنعتی دانست. اروپا در فاصله ی قرن 16 تا 18 میلادی به روشنگری روی آورد و از مسیری که کلیسا بصورت یکجانبه ترسیم کرده بود فاصله گرفت. در این دوره آموزش و آموختن و شناخت درباره ی جنبه های گوناگون زندگی، سفر و آشنایی با سایر ملت ها توسعه پیدا کرد و مردم در افق تازه ای قرار گرفتند که در دوره ی بعد منجر به صنعتی شدن اروپا شد.
ما در آينده به دوره ی روشنگری با جزییات بیشتر می پردازیم اما در اینجا توجه شما را به نکات مهمی از دروه ای که به دوره ی انقلاب صنعتی معروف شده جلب می کنیم.
صنعتی شدن تغییراتی بنیادی را در زندگی اروپایی بوجود آورد. این انقلاب از بریتانیا کلید خورد و به سرعت در نقاط دیگر اروپا گسترش یافت. دلایلی را که برای شروع انقلاب صنعتی در اروپا ذکر شده می توان به چند مورد زیر خلاصه نمود:
· دسترسی بریتانیا به مواد خام اولیه مانند ذغال سنگ و آهن که از مناطق استعمار شده بدست می آورد: در آن دوره بریتانیا مواد خام و اولیه مناطق مستعمره را به بریتانیا منتقل کرده و تولیدات حاصل از آن ها را با قیمت چند برابر به همان مناطق ارسال می کرد. در همین دوره بود که این کشور به رشد اقتصادی بالایی دست پیدا کرد. بریتانیا شاید تنها کشوری بود که در نقاط مختلف جهان دارای مستعمره بود.
· قشر خاصی از جامعه ی بریتانیا که زمین دار های بزرگ بودند و در تجارت های کلان دست داشتند، با سرمایه ی زیاد بدست آمده از سیستم بهره کشی وارد کار صنعت شدند و به روند صنعتی شدن شتاب بیشتری دادند. آنان سیستم بانکی و نقل و انتقال پول منظمی داشتند و برای گسترش کار خود و افزایش ثروت توجه خاصی به صنعت کردند.
· نیروی کار و پول: هجوم گسترده ی مردم بریتانیا به شهرها برای اشتغال در بخش های مختلف، نیروی کار زیادی را متوجه این قسمت کرد. مردان، زنان و کودکان زیادی با شروع انقلاب به شهرها هجوم آورده بودند تا چرخ زندگی خود را بچرخانند و این اقدام عملن باعث بوجود آمدن موجی در جهت شتاب دادن جامعه ی انگلیس برای صنعت شد. هجوم مردم به شهرها پیامدهای گوناگونی داشت. برای نمونه زنان، کودکان و مردان به کار مشغول شدند اما درآمد چندانی نداشتند. آنان عملن نمی توانستند در مراکز شهری سکونت داشته باشند و بیشتر در اطراف شهرها ساکن شدند. عدم وجود بهداشت با مسایل صحی و کار سخت و طاقت فرسا عملن بیماری و مرگ بسیاری را رقم زد.
· وضعیت جغرافیایی و سیستم ارتباطی بریتانیا: این کشور به دلیل وضعیت جغرافیایی آن، سهولت خاصی در حمل و نقل وسایل، مواد اولیه و تولیدات داشت. این کشور از سویی می توانست مواد خام و اولیه را از راه آب با کشتی های باربری بزرگ به بریتانیا منتقل کند و از سوی دیگر در داخل کشور، سیستم حمل و نقل مساعدی را برای نمونه با بوجود آوردن کانال های داخلی بوجود آورده بود. سهولت در حمل و نقل مورد مهمی ست که به بریتانیا برای پیشگام شدن در صنعت کمک فراوانی کرد.
در بخش های دیگر مربوط به انقلاب صنعتی به صنایع مختلف و پیشرفت انقلاب صنعتی به کشورهای دیگر همچون آلمان توصیح خواهیم داد.