چوب سخت
عموماً چوبهاي سخت به خوبي و به آرامي ميسوزند و ذغالهاي بادوامي را به جا ميگذارند. درختهاي آنها پهن برگ هستند. برگ اکثر آنها در پاييز مي ريزد. چوبهاي سخت لزوماً هميشه محکمتر و مقاومتر از چوبهاي نرم نيستند.
چوب نرم
آتش توليد شده آنها داراي حرارت زيادي است ولي عمر کوتاه دارد. اين درختها برگهاي سوزني دارند. اکثراً هميشه سبز هستند (در پاييز برگهايشان نمي ريزد)، البته غير از انواع کاج اروپايي، سرو و سياه کاج با ميوه هاي مخروطي شکل.
چوب مناسب آتش
بايد از موارد زير اطلاع حاصل کنيد:
حرارت توليدي انواع مختلفي از چوبها هر چوب سبز و تازه چگونه ميسوزد؟
ذغال کداميک بادوام بوده و چه چوبي سريعاً به خاکستر تبديل ميشود؟
آتش گرفتن چه چوبي با جرقه همراه است؟
اين امر ميتواند باعث سوراخ شدن کيسه خواب، لباسها و چادر شده و يا منجر به آتش سوزي در جنگل شود.
درجه سختي انواع چوب در ايجاد برش درجه سهولت و سرعت در آتش گرفتن.
خشکاندن چوب
از قطعه قطعه کردن يک درخت سبز و زنده چوب سبز بدست مي آيد. يعني هنوز شيره گياهي در سلولهاي آنها وجود دارد. و وقتي که اين چوبها خشک ميشوند به آنها کنده گفته ميشود که اين نوع چوب معمولاً آتش بهتري ايجاد ميکند. زمان خشک شدن چوب هر درخت به سن درخت هنگام قطع شدن (درختان پيرتر شيره کمتري دارند)، فصل بريده شدن و آب و هواي منطقه رشد درخت بستگي دارد. مدت زمان متوسط براي خشکاندن چوب درختان سيب، بلوط و گردوي آمريکايي تقريباً يک سال و (زير تابش نور خورشيد تنها چند ماه) ميباشد.
چوب سبز: اين چوبها هنوز خشک نشده اند. همه چوبها خاصيت خشک شدن را ندارند پس نميتوان از آنها به عنوان سوخت استفاده کرد. از چوبهاي سبز ميتوان به عنوان بازتابنده و يا محافظ ظروف استفاده کرد.
چوب خشک: انقباض سبب ميشود اين چوبها از مرکز دچار ترک خوردگي شوند ولي اين مسئله به اين معني نيست که الزاماً راحت تر تکه تکه ميشوند. خاصيت تکه تکه شدن هر چوب به مشخصات آن برمي گردد.
چرا چوب ميسوزد؟ ... تغييرات شيميايي
براي اينکه مقادير مختلف چوب بسوزد به ميزان کافي اکسيژن و حرارت کافي نياز هست. درصورت فقدان يکي از اين عوامل چوب آتش نخواهد گرفت. ميزان اکسيژن مورد نياز و دماي مورد نياز بنا به نوع چوب متغير است. تغيير و تحولات شيميايي در داخل چوب، در غياب اکسيژن و با درجه حرارت بالا اتفاق مي افتد که درنتيجه چوب شکسته شده، گازهايي آزاد ميشوند که باعث آتش گرفتن بيشتر چوب ميشود. هرچه درجه حرارت بيشتر باشد ميزان گازهاي توليدي بيشتر است.
چوبهايي که به آتش اضافه ميشوند، قبل از آتش گرفتن به دماي 282 سانتي‌گراد مي‌رسند. درعين حال تحولات دروني شيميايي گازهاي ذکر شده را آزاد کرده و درنتيجه چوبها آتش ميگيرند. گازها براي سوختن اکسيژن کافي و درجه حرارت 537 درجه سانتي‌گراد. يک جرقه براي شعله ور شدن اين گازها کافيست.
ذغال سنگ
ذغال سنگ انباشته اي از باقيمانده گياهان است که هزاران سال در باتلاقها و لجنزارها روي هم جمع شده اند. کمبود اکسيژن مانع تجزيه کامل باقيمانده گياهان ميشود. ذغال سنگ را ميتوان با تراشيدن، مانند قالبهاي برفي، از زمين جدا نمود. در طول زمان استخراج (برداشت ذغال سنگ) به سرعت خشک شده و قابل استفاده ميشود. در مناطق مختلف دردسترس است. از آن براي ساختن آتش، به خصوص در زمانهاي گذشته، استفاده ميکردند.
انتخاب صحيح چوب
مشخصات درختان مختلف جهت درست کردن آتش
نوع مثال مشخصات ويژه
چوبهاي نرم وقتي که خوب خشک شوند به عنوان سوخت براي پخت و پز استفاده ميشوند. به راحتي مي شکنند و خراش برميدارند و زود آتش ميگيرند. چوبهايي که کنار نهرها و رودها ميرويند از اين دسته هستند. پس از چوبهاي شناوري که از آب ميگيريم ميتوان به عنوان سوخت استفاده کرد.
چوبهاي نرم کاج سفيد، به سرعت آتش گرفته و سريع خاموش ميشوند.
صنوبر، لاله درختي
کاجها به خاطر چوب سختي که دارند به عنوان سوخت مورد استفاده قرار ميگيرند درصورت خشک بودن مناسب اند.
سياه کاج
انواع کاج ميلاد يک سوخت ضعيف است و از آن به عنوان آتش گير استفاده ميشود، شعله اوليه آن براي درست کردن آتش مناسب است.
انواع کاج سياه وقتي که خشک هستند بسيار زود آتش ميگيرند، ولي موقعي که خيس هستند به سختي آتش ميگيرند.
انواع کاج زرد خوب ميسوزند چون شيره داخلي آنها به جاي اينکه مايع باشد حالت صمغي دارد.
بلوط قرمز براي سوخت بايد از تکه هاي کوچک آن استفاده کرد.
مشخصات درختان مختلف جهت درست کردن آتش
نوع مثال مشخصات ويژه
چوب سخت گردوي آمريکايي آتش با حرارت بالا و ماندگاري زياد،
بهترين چوب (چه سبز و چه خشک)، که ذغال سنگ سخت با گرماي بالا
شاه بلوط، درخت آهن، به جا ميگذارد.
مانگويي، لاله درختي.
ذغال اخته، سيب جنگلي ميسوزد و خاکستري سفيد رنگ از
بلوط سياه خود به جاي ميگذارد.
شاه بلوط خشک و آتشي با حرارت بالا دارند، جرقه هاي
سپيدار زرد زيادي ايجاد ميکنند، از خود ذغال به
نميگذارند مانند بالا آتش با حرارت زياد، جرقه زياد، بدون ذغال
افراي شکري زود آتش ميگيرند، شعله خوب ذغال
خوب دارد.
اقاقيا، شاه توت جهت انبار کردن مناسب است، به راحتي بريده ميشود و وقتي که سبز است به راحتي ميشکند، شاخه هاي نازک آن به خوبي ميشکند و به آرامي ميسوزد.
زبان گنجشک به راحتي بريده ميشود، براي حمل نسبت به سايز چوبهاي سخت سبکتر است، خشک آن
به خوبي آتش ميگيرد شعله آن آبي و با دوام است.
خيار و شاه بلوط هندي خشک آن سوخت خوبي است و نمي شکند.
سپيدار شمالي خشک آن حرارت بالايي دارد و تقريباً دود نميکند، بادوام است. لوازم پخت و پز را سياه نميکند پس مناسب اين کار است.
توسکا به آساني آتش ميگيرد ولي دوام ندارد.
نارون سفيد و قرمز آتش آنها بسيار ضعيف است.
روش چيدن چوبها براي داشتن آتش ايده آل
اگر چوبها به هم نزديک باشند: در اين حالت آتش دچار کمبود هوا ميشود و درجه حرارت افت کرده و خاموش ميشود. دميدن هوا و حد فاصل بين چوبها به بقاي آتش کمک ميکند. اگر چوبها را روي صفحه فلزي مشبکي قرار دهيم عبور هوا از زير اين شبکه باعث شعله ور شدن دوباره چوبها ميشود.
فاصله مناسب: تعادل مناسب بين هوا و حرارت باعث ميشود آتش خوبي داشته باشيم. هر چه چوبها بهتر بسوزند، فضاي بين آنها بيشتر ميشود و بايد کم کم چوبها را به هم نزديکتر کنيم و در مواقعي هم تعداد چوبها را بيشتر کنيم تا آتش خاموش نشود.
تکه تکه کردن چوب: چوبهاي تکه تکه شده براي افروختن آتش بسيار مناسب هستند زيرا به راحتي آتش گرفته و به راحتي مي سوزند.
فاصله زياد: در اين حالت گرماي آتش از بين ميرود، چون درجه حرارت براي يک آتش خوب مناسب نيست و آتش به تدريج خاموش ميشود.
ذغال يا چوب؟
مزاياي چوب: راحت تر ميسوزد، به راحتي حمل ميشود. تميزتر است و بوي حاصل از آتش آن بسيار مطبوع است.
مزاياي ذغال: نسبت به حرارت و گرمايي که ميدهد جاي کمتري را ميگيرد و حجم مشخصي از آن به مدت زيادي ميسوزد. حرارت آن خيلي هدر نمي رود، لذا توصيه ميشود براي ايجاد حرارتي ملايم و يکنواخت از ذغال استفاده شود.
ذغال چوب
ذغال چوب حرارت بالايي دارد. دود نميکند و کمترين وزن را به عنوان سوخت داراست. چوبي که در مجاورت هواي مناسب بسوزد کاملاً آتش ميگيرد و اگر هوا محدود شود، دود نميکند. در اين مواقع آتش به اصطلاح خفه شده و چوب به ذغال تبديل ميشود. براي درست کردن ذغال، چوبها را به صورت متراکم و درون گودالي قرار دهيد سپس روي آن را با خاک بپوشانيد و از چند جاي مختلف آنها را آتش بزنيد و با محدود کردن هوا سعي کنيد آتش ملايم شود. در دماي 500 فارنهايت (260 سانتي گراد) فرايندهاي شيميايي باعث ميشود که درجه حرارت چوبهاي درحال سوختن افزايش يابد که اين امر مصرف هواي اطراف چوبها را بالا برده و کم کم آنها را به کربن تبديل ميکند. اين روند شايد روزها طول بکشد، که البته به سوخت مصرفي براي سوزاندن چوبها بستگي دارد. پس از اتمام فرآيند ذغالها را در همان گودال سرپوشيده نگهداري ميکنيم چون در مجاورت هوا امکان دارد دوباره شعله ور شوند و به خاکستر تبديل شوند. کيفيت اين نوع ذغال بستگي به نوع چوب مصرفي اوليه دارد.
مشخصات چوبهاي گوناگون (چوب آتشگير- خاکستر- چوب سبز)
نوع مثال مشخصات ويژه
چوبهاي ريشه دار زيرفون، زبان گنجشک، چوبهاي قابل آتش گرفتن درحالتي
بکان، اقطي سياه، کاج، که سبز هستند. اين چوبها براي
سپيدار، تبريزي، استفاده به عنوان کنده پشت آتش،
سپيدار زرد، لاله درختي، کنده هاي جانبي آتش، و براي پخت
ساسافراس، ترشک درختي، و پز و به عنوان نگهدارنده ظرف
چنار و بلوط درختي. غذا بر روي آتش مناسب هستند.
کنده هاي مرده کاج. بايد بدانيم که اگر پوست خارجي آن آتش نگيرد زبانه ميکشد و به سرعت خاموش ميشود مگر اينکه از مقادير زيادي مواد سوختي استفاده کرد.
چوب سبز. در پاييز و زمستان بهتر ميسوزند چون شيره آنها کمتر است. درختاني که درکنار آب رشد کرده اند به سختي ميسوزند. درختاني که در ارتفاع زياد و مناطق خشک مي رويند بهتر از درختاني که در خاک مرطوب مي رويند، مي سوزند.
شاه بلوط. اگر در قطعه هاي کوچک بريده شود به خوبي مي سوزد.
چوبهاي آتشن سرو سفيد، به صورت ذغالهاي مرده مي سوزند،
شاه بلوط. به طوريکه هيچ شعله اي ندارند و
بودار هستند و مي ترکند.
اقطي، سرو قرمز، شوکران، چوبهايي که دير آتش ميگيرند.
ساسافراس، لاله درختي، بکان
و صنوبر.
کاجهاي نرم. چوبهايي که دير آتش ميگيرند.
راش، بلوط و گردوي آمريکايي. هنگام سوخت مي ترکند.
چوبهاي ريشه دار زبان گنجشک ابي، اقطي، بلافاصله روشن ميشوند و زود
گيلاس، نارون، افرا، چنار، خاکستر ميشوند.
نارون قرمز و شوکران.
گردوي آمريکايي، زان، افرا، به سختي تکه تکه ميشوند.
نحان و نارون
وقتي سبز هستند به راحتي
تکه تکه ميشوند.
حمل چوبهاي نيم سوز
درصورت نبودن کبريت ميتوان براي روشن کردن آتش از چوبهاي نيم سوز استفاده کرد. محفظه هايي که براي اين کار ميتوان استفاده کرد: قوطي حلبي، شاخ حيوانات، محفظه هاي ساخته شده از پوست درختان و يا جعبه اي از چوب سخت درختان. براي اين کار محفظه را با خاک نرم پوشانده و روي آن را با خاک برگ بپوشانيد. هر از چند گاهي چوبهاي نيم سوز را بررسي کنيد و درصورت نياز آنها را بدهيد تا از شدت افروختگي آنها کاسته نشود. اگر به خوبي از آنها نگهداري کنيد شايد بتوانيد تا چندين روز چوبها را با خود حمل کنيد.
خاک برگهاي روي چوبها مانع رسيدن هوا به چوبها ميشود از جهتي مقداري هوا بايد به اين نيم‌سوزها برسد و اگر نه به زودي خاموش ميشوند.
چوبهاي پوسيده
انرژي ذخيره شده در چوبهاي پوسيده کاهش مي يابد. چوبهاي پوسيده خشک به سرعت آتش گرفته و مي سوزند ولي حرارت آنها محدود است. از تراشه هاي روي چوبهاي پوسيده ميتوان به عنوان آتش گيرانه استفاده نمود. فرآيند پوسيدن توسط قارچ، با کمک اکسيژن هوا، رطوبت و دماي 60 تا 90 درجه فارنهايت صورت ميگيرد. چوبهاي کاربردي در منازل به دليل خشک بودن نمي‌پوسند.