عزّت نفس
فصل: یازدهم
درس: دینی
کلاس: یازدهم
نام درس: عزّت نفس
دانلود متن درس یازدهم دینی یازدهم عزّت نفس سال تحصیلی 99-1400 عزّت نفس PDF کتاب متن درس دینی یازدهم متن فصل یازدهم درس دینی کلاس یازدهم نام درس عزّت نفس
عزّت و ذلّت
عزّت به معنای
نفوذناپذیری و
تسلیم نبودن است. وقتی می گویند خداوند
عزیز است، معنایش این است که کسی نمی تواند او را مغلوب کند و در ارادهٔ او نفوذ نماید.
واژهٔ
ذلّت درست مقابل
عزّت قرار دارد و به معنای شکست پذیری و مغلوب و تسلیم بودن است.
بنابر تعاریف فوق
انسان عزیز کسی است که در برابر مستکبران و ظالمان و همچنین در مقابل هوی و هوس خویش می ایستد، مقاومت می کند و تسلیم نمی شود. او زیر بار عملی که روحش را آزرده کند و او را حقیر و کوچک سازد، نمی رود.
انسان ذلیل نیز کسی است که در برابر مستکبران و زورگویان تن به خواری می دهد و هر فرمانی را می پذیرد؛ همچنین تسلیم هوی و هوس خویش می شود و هر کاری را که موافق هوی و هوس او باشد انجام می دهد، هر چند که آن کار روحش را به گناه آلوده کند.
اکنون باید ببینیم چگونه می توانیم صفت دوست داشتنی
عزّت را در خود تقویت کنیم و از
ذلت و و خواری دوری کنیم؟
راه های تقویت عزّت
قرآن کریم و سیرهٔ معصومین راه های زیر را برای تقویت عزت نفس بیان می کنند:
- شناخت ارزش خود و نفروختن خویش به بهای اندک
اگر کالای گران قیمتی، مانند طلا داشته باشیم، اما ارزش و قیمت آن را ندانیم، به آسانی فریب می خوریم و آن را به بهای اندک می فروشیم. اما اگر ارزش آن را بدانیم، آن را عزیز می شماریم و به قیمت واقعی می فروشیم و بهای معادل را آن به دست می آوریم.
از همین رو خداوند جایگاه ما انسان ها را در خلقت بیان می کند و می فرماید: ما فرزندان آدم را کرامت بخشیدیم و بر بسیاری از مخلوقات برتری دادیم. و خطاب به انسان فرموده: ای فرزند آدم، این مخلوقات را برای تو آفریدم و تو را برای خودم.
خداوند به انسان وعدهٔ دیدار داده و بهشتی به وسعت همهٔ آسمان ها و زمین برایش آماده کرده است. بهشتی که در آن انسان به هر آرزویی که تمنا می کند، می رسد؛ حتی به آن زیبایی هایی که خودش نمی شناسد و خدا می داند، دست می یابد.
آیا بهایی ارزشمندتر از این به ذهن انسان خطور می کند؟ آیا کسی می تواند ادعا کند که می تواند بهای بالاتری را برای انسان فرض کند؟
امام علی می فرماید: اِنَّهُ لَیسَ لَنفُسِکُم ثَمَنٌ الَّ الجَنَّةُ فَلَ تَِبیعُوها الّ بهَا : همانا بهایی برای جان شما جز بهشت نیست، پس ]خود را[ به کمتر از آن نفروشید. - توجه به عظمت خداوند و تلاش برای بندگی او
خدایی که خالق تمام هستی است، سرچشمه و منبع همهٔ قدرت ها و عزّت هاست. او وجود شکست ناپذیری است که هیچ کس توانایی ایستادن در برابر قدرت او را ندارد بنابراین، هر کس به دنبال عزت است، باید خود را به این سرچشمه وصل کند.
امیرالمؤمنین علی در وصف انسان هایی که عزت خود را در بندگی خدا یافته اند می فرماید:
خالق جهان در نظر آنان عظیم است.
در نتیجه، غیر خدا در چشم آنان کوچک است.
وقتی که انسان به چنین شناخت و ایمانی رسید، به طور طبیعی تسلیم خدا می شود، بندگی او را می پذیرد و در مقابل غیرخدا عزیز و تسلیم ناپذیر باقی می ماند.
به همین جهت امیرالمؤمنین از ما می خواهد که:
بندهٔ کسی مثل خودت نباش
زیرا خداوند تو را آزاد آفریده است.
اسوه های عزت در برابر ستمگران
پیشوایان ما با تکیه بر بندگی خداوند و پیوند با او توانستند در سخت ترین شرایط، عزت مندانه زندگی کنند و هیچ گاه تن به ذلت و خواری ندهند.
برای مثال، پیامبر اکرم هنگامی که در محاصرهٔ طاقت فرسای مشرکان مکه بود و جز حضرت ابوطالب و حضرت خدیجه و یارانی اندک و فقیر، پشتوانه ای نداشت، به بزرگان مکه که به او وعدهٔ ثروت و قدرت و ریاست بر مکه می دادند، فرمود:
اگر اینان خورشید را در دست راستم و ماه را در دست چپم بگذارند، از راه حق دست برنمی دارم و تسلیم نمی شوم.نوهٔ گرامی و عزیز آن حضرت، امام حسین آنگاه که یزیدیان با بیش از سی هزار جنگجو، ایشان را محاصره کردند و از او خواستند که زیر بار بیعت با یزید برود فرمود:
مرگ با عزت از زندگی با ذلت برتر است.حضرت زینب ، خواهر شجاع امام نیز پس از تحمل انبوه مصائب و سختی، که یکی از آنها می تواند انسان را درهم شکند، در پاسخ به جملهٔ تحقیرآمیز عبید اللّٰه بن زیاد، حاکم کوفه که گفت: دیدی خدا چه بر سر خاندان شما آورد؟ با قدرت فرمود: [در این واقعه] جز زیبایی ندیدم.
تمرین ایستادگی در برابر تمایلات پست
هر انسانی، در درون خود، گاه و بی گاه با تمایلات و خواسته هایی روبه رو می شود، که پاسخ مثبت دادن به آنها، عزت نفس را ضعیف می کند و انسان را به سوی خواری و ذلت سوق می دهد.حال اگر این پاسخگویی ادامه یابد، خواری و ذلت انسان را احاطه می کند، به طوری که در برابر هر خواست نامشروع درونی و بیرونی مقاومت نمی کند و به سرعت تسلیم می شود.
نوجوانی و جوانی بهترین زمان برای پاسخ منفی دادن به این تمایلات گاه و بی گاه است. انسانی که در این دوره سنی به سر می برد، هنوز به گناه عادت نکرده و خواسته های نامشروع در وجود او ریشه دار نشده است و به تعبیر پیامبر اکرم ، چنین کسی به آسمان نزدیک تر است. یعنی گرایش به خوبی ها در او قوی تر است. بنابراین نوجوان، بهتر از هر آدمی می تواند ایستادگی در برابر تمایلات منفی را تمرین کند و عزت نفس خود را تقویت کند.
ممکن است بپرسید ریشهٔ این تمایلات در وجود انسان چیست؟
این سؤال مناسبی است که پاسخ آن می تواند راهگشای ما برای رسیدن به عزت و دوری از ذلت باشد. حقیقت این است که انسان دارای دو دسته از تمایلات است:
اوّل: تمایلات عالی و برتر، مانند تمایل به دانایی، عدالت، شجاعت، حیا، ایثار و حُسن خلق، که مربوط به روح الهی و معنوی انسان هستند. ما با رسیدن به این تمایلات احساس موفقیت و کمال می کنیم و از آنها لذت می بریم.
دوم: تمایلات دانی، مانند تمایل به ثروت، شهرت، غذاهای لذیذ، زیورآلات و رفاه مادی، که مربوط به بُعد حیوانی و دنیایی انسان است و وقتی به این تمایلات دست می یابیم، از آنها لذت می بریم و خوشحال می شویم. انسان ها به طور طبیعی به این قبیل امور میل دارند و علاقه نشان می دهند، زیرا اینها لازمهٔ زندگی در دنیا هستند و بدون آنها یا نمی توان زندگی کرد یا زندگی سخت و مشکل می شود.
تمایلات بُعد حیوانی در ذات خود بد نیستند، اما نسبت به بُعد معنوی و الهی، بسیار ناچیز و پایین ترند و قابل مقایسه با آن تمایلات نیستند.
پس چه موقع این تمایلات بد می شوند؟
آنگاه که انسان، این تمایلات را اصل و اساس زندگی قرار دهد و فقط در فکر رسیدن به آنها باشد و از تمایلات الهی خود غافل بماند. حد و مرز توجه به این تمایلات را خدا می داند و خداوند با احکام خود چگونگی بهره مندی از این تمایلات را مشخص کرده تا انسان بتواند در عین بهره مندی از آنها، به رشد و کمال واقعی خود برسد.
از این رو هر انسانی در درون خود با دو دعوت روبه روست: دعوت عقل و وجدان یا همان
نفس لوّامه که از ما می خواهد در حدّ نیاز به تمایلات فروتر پاسخ دهیم و فرصتی فراهم کنیم که تمایلات معنوی و الهی در ما پرورش پیدا کند و آن زیبایی ها وجودمان را فرا بگیرند.
دعوت دیگر، دعوت هوی و هوس یا همان
نفس اماره است که از ما می خواهد فقط به تمایلات بُعد حیوانی سرگرم و مشغول باشیم و از تمایلات عالی و برتر غافل بمانیم.
انسانی که به هوی و هوس پاسخ مثبت می دهد و تسلیم می شود، قدم در وادی ذلت گذاشته و از مسیر رشد باز می ماند. پس از این مرحله است که وقتی در برابر ستمگران و قدرتمندان قرار گرفت، زیر بار ذلت می رود و تسلیم خواسته های آنها هم می شود.
بنابراین، کسی که در مقابل دیگران تن به ذلت می دهد، ابتدا در مقابل تمایلاتِ پستِ درون خود شکست خورده و تسلیم شده و سپس مغلوب زورگویان و قدرتمندان گردیده و تابع خواسته های آنان شده است.
تحقیقات نشان می دهد که اکثر مجرمان و گناهکاران افرادی فاقد عزت نفس هستند یا عزت نفس بسیار پایینی دارند، درحالی که اکثر انسان های مفید و نیکوکار جامعه دارای عزت نفس بالایی می باشند و کمتر مرتکب گناه می شوند.
متن درس های دیگر (دینی یازدهم)
 | دانلود متن درس اول دینی هدایت الهی سال تحصیلی 99-1400 هدایت الهی PDF کتاب متن درس دینی یازدهم متن فصل اول درس دینی نام درس هدایت الهی |
+ ادامه مطلب | دانلود متن درس دوم دینی تداوم هدایت سال تحصیلی 99-1400 تداوم هدایت PDF کتاب متن درس دینی یازدهم متن فصل دوم درس دینی نام درس تداوم هدایت |
+ ادامه مطلب | دانلود متن درس سوم دینی معجزه جاویدان سال تحصیلی 99-1400 معجزه جاویدان PDF کتاب متن درس دینی یازدهم متن فصل سوم درس دینی نام درس معجزه جاویدان |
+ ادامه مطلب | دانلود متن درس چهارم دینی مسئولیت های پیامبر سال تحصیلی 99-1400 مسئولیت های پیامبر PDF کتاب متن درس دینی یازدهم متن فصل چهارم درس دینی نام درس مسئولیت های پیامبر |
+ ادامه مطلب | دانلود متن درس پنجم دینی امامت، تداوم رسالت سال تحصیلی 99-1400 امامت، تداوم رسالت PDF کتاب متن درس دینی یازدهم متن فصل پنجم درس دینی نام درس امامت، تداوم رسالت |
+ ادامه مطلب | دانلود متن درس ششم دینی پیشوایان اسوه سال تحصیلی 99-1400 پیشوایان اسوه PDF کتاب متن درس دینی یازدهم متن فصل ششم درس دینی نام درس پیشوایان اسوه |
+ ادامه مطلب | دانلود متن درس هفتم دینی وضعیت فرهنگی، اجتماعی و سیاسی مسلمانان، پس از رسول خدا سال تحصیلی 99-1400 وضعیت فرهنگی، اجتماعی و سیاسی مسلمانان، پس از رسول خدا PDF کتاب متن درس دینی یازدهم متن فصل هفتم درس دینی نام درس وضعیت فرهنگی، اجتماعی و سیاسی مسلمانان، پس از رسول خدا |
+ ادامه مطلب | دانلود متن درس هشتم دینی احیای ارزش های راستین سال تحصیلی 99-1400 احیای ارزش های راستین PDF کتاب متن درس دینی یازدهم متن فصل هشتم درس دینی نام درس احیای ارزش های راستین |
+ ادامه مطلب | دانلود متن درس نهم دینی عصر غیبت سال تحصیلی 99-1400 عصر غیبت PDF کتاب متن درس دینی یازدهم متن فصل نهم درس دینی نام درس عصر غیبت |
+ ادامه مطلب | دانلود متن درس دهم دینی مرجعیت و ولایت فقیه سال تحصیلی 99-1400 مرجعیت و ولایت فقیه PDF کتاب متن درس دینی یازدهم متن فصل دهم درس دینی نام درس مرجعیت و ولایت فقیه |
+ ادامه مطلب | دانلود متن درس یازدهم دینی عزّت نفس سال تحصیلی 99-1400 عزّت نفس PDF کتاب متن درس دینی یازدهم متن فصل یازدهم درس دینی نام درس عزّت نفس |
+ ادامه مطلب | دانلود متن درس دوازدهم دینی پیوند مقدس سال تحصیلی 99-1400 پیوند مقدس PDF کتاب متن درس دینی یازدهم متن فصل دوازدهم درس دینی نام درس پیوند مقدس |
+ ادامه مطلب
