احیای ارزش های راستین
فصل: هشتم
درس: دینی
کلاس: یازدهم
نام درس: احیای ارزش های راستین
دانلود متن درس هشتم دینی یازدهم احیای ارزش های راستین سال تحصیلی 99-1400 احیای ارزش های راستین PDF کتاب متن درس دینی یازدهم متن فصل هشتم درس دینی کلاس یازدهم نام درس احیای ارزش های راستین
امیرالمؤمنین علی وقتی رفتار مسلمانان روزگار خود را مشاهده می کرد و با روشن بینی و درک عمیقی که از نتیجهٔ رفتارها و وقایع داشت، سرنوشت و آیندهٔ نابسامان جامعهٔ اسلامی را پیش بینی می کرد و در زمان های مختلف و در سخنرانی های متعدد، مسلمانان را نسبت به عاقبت رفتارشان بیم می داد. 1 آن امام در یکی از سخنرانی ها، خطاب به مردم فرمود:
به زودی پس از من، زمانی فرا می رسد که در آن زمان، چیزی پوشیده تر از حق و آشکارتر از باطل و رایج تر از دروغ بر خدا و پیامبرش نباشد. نزد مردم آن زمان، کالایی کم بهاتر از قرآن نیست، وقتی که بخواهد به درستی خوانده شود و کالایی رایج تر و فراوان تر از آن نیست، آنگاه که بخواهند به صورت وارونه و به نفع دنیاطلبان معنایش کنند. در آن ایام، در شهرها، چیزی ناشناخته تر از معروف و خیر و شناخته شده تر از منکر و گناه نیستشناخته شده تر از منکر و گناه نیست
در آن شرایط، در صورتی می توانید راه رستگاری را تشخیص دهید که ابتدا پشت کنندگان به صراط مستقیم را شناسایی کنید و وقتی می توانید به عهد خود با قرآن وفادار بمانید که پیمان شکنان را تشخیص دهید؛ و آن گاه می توانید پیرو قرآن باشید که فراموش کنندگان قرآن را بشناسیدآن گاه امیرمؤمنان، راه حل نهایی را بیان می کند و می فرماید:
پس همهٔ اینها را از اهلش طلب کنید. آنان اند که نظر دادن و حکم کردنشان، نشان دهندهٔ دانش آنهاست، آنان هرگز با دین مخالفت نمی کنند و در دین اختلاف ندارندهمان طور که در درس قبل خواندیم، به علت عدم توجه مسلمانان به هشدارهای امیرالمؤمنین ، آنچه آن امام پیش بینی می کرد، به وقوع پیوست؛ بنی امیه بر مردم حاکم شدند و دنیای اسلام را تا حدّ زیادی به دوران جاهلیت بازگرداندند. با وجود این شرایط سخت و بحرانی، ائمهٔ اطهار از پا ننشستند و به شکل های گوناگون با این حاکمان مبارزه کردند و در مقابل تفسیرهای غلط از اسلام و تحریف دین، آموزه های قرآن و سخنان واقعی پیامبر را در اختیار جامعه قرار دادند. تلاش و مجاهدت امامان را می توان در قالب مسئولیت های دوگانه مقام امامت بررسی کرد.
الف) اقدامات مربوط به مرجعیت دینی
- تعلیم و تفسیر قرآن کریم:
در حالی که حاکمان زمان به افراد فاقد صلاحیت میدان می دادند تا قرآن را مطابق با اندیشه های باطل خود تفسیر کنند، امامان بزرگوار در هر فرصتی که به دست می آوردند، معارف این کتاب آسمانی را بیان می کردند و رهنمودهای آن را آشکار می ساختند. در نتیجهٔ این اقدام، مشتاقان معارف قرآنی توانستند از معارف قرآن بهره ببرند.
- اقدام برای حفظ سخنان و سیرۀ پیامبر:
در درس قبل دیدیم که بعد از رحلت رسول خدا ، نوشتن سخنان ایشان ممنوع شد و این ممنوعیت آثار زیان باری برای مسلمانان داشت. البته امیرالمؤمنین و حضرت فاطمه به این ممنوعیت توجه نکردند و سخنان پیامبر را به فرزندان و یاران خود آموختند و از آنان خواستند که این آموخته ها را به نسل های بعد منتقل کنند. - تبیین معارف اسلامی متناسب با نیازهای نو:
با گسترش سرزمین های اسلامی، سؤال های مختلفی در زمینه های احکام، اخلاق، افکار و نظام کشورداری پدید آمد. ائمهٔ اطهار با اینکه با حاکمان زمان خود مخالف بودند، اما به دور از انزوا و گوشه گیری و با حضور سازنده و فعال، با تکیه بر علم الهی خود، دربارهٔ همهٔ این مسائل اظهارنظر می کردند و مسلمانان را از معارف خود بهره مند می ساختند. ثمرهٔ این حضور سازنده، فراهم آمدن کتاب های بزرگ در حدیث و سیرهٔ ائمهٔ اطهار که ،» نهج البلاغه « در کنار سیره پیامبر و قرآن کریم است.در میان این کتاب ها می توان از کتاب از امام » صحیفهٔ سجادیه « شامل بخش هایی از خطبه ها، نامه ها و کلمات حضرت علی است و کتاب سجاد ، نام برد.
به هر ترتیب، تلاش ائمه سبب شد که حقیقت اسلام برای جویندگان حقیقت پوشیده نماند و کسانی که طالب حقیقت اند بتوانند در میان انبوه تحریفاتی که توسط حاکمان ستمگر و علمای وابسته به آنها صورت گرفته و مانند غباری چهرهٔ زیبای اسلام را پوشانده بود، به تعلیمات اصیل اسلام دست یابند و راه حق را از باطل تشخیص دهند.
ب) مجاهده در راستای ولایت ظاهری:
امامان بزرگوار، از دو جهت با حاکمان زمان خود مبارزه می کردند:
- اوّل، از آن جهت که رهبری و اداره جامعه از جانب خداوند به آنان سپرده شده بود و لازم بود برای انجام دادن این وظیفه به پا خیزند و در صورت وجود شرایط و امکانات، حاکمان غاصب را برکنار کنند تا با تشکیل حکومتی بر مبنای اسلام راستین، قوانین اسلام را به اجرا درآورند و عدالت را برقرار سازند.
- دوم، از آن جهت که این حاکمان غاصب، قوانین اسلام را زیر پا م یگذاشتند و به مردم ستم م یکردند؛ امامان نیز وظیفه داشتند که براساس اصل امر به معروف و نهی از منکر با آنان مقابله کنند و مانع زیر پا گذاشتن قوانین اسلام شوند و از حقوق مردم دفاع نمایند.
اصول کلی امامان در مبارزه با حاکمان
امامان در مبارزه ای که با حاکمان جور داشتند، از اصولی تبعیت م یکردند که در اینجا برخی از آنها را ذکر می کنیم:
- عدم تأیید حاکمان: امامان، هیچ یک از حاکمان غیرقانونی عصر خویش را به عنوان جانشین رسول خدا تأیید نمی کردند و این موضوع را به شیو ههای مختلف به مردم اطلاع می دادند. آنان اگرچه تفاو تهای اخلاقی و رفتاری حاکمان را در نظر م یگرفتند و اگر حاکمی در موردی بر طبق دستور اسلام عمل م یکرد، آن مورد را تأیید م یکردند، اما در غصب خلافت و جانشینی رسول خدا همه را یکسان می دیدند.
- معرفی خویش به عنوان امام بر حق: آن بزرگواران، همواره خود را به عنوان امام و جانشین بر حق پیامبر اکرم معرفی می کردند؛ به گونه ای که مردم بدانند تنها آنها جانشینان رسول خدا و امامان بر حق جامعه اند.
به طور مثال، امام صادق در روز عرفه و در مراسم حج که جمعیت زیادی از مسلمانان از سراسر سرزمین های اسلامی حضور داشتند، در میان انبوه جمعیت، حق حکومت را از آن خود اعلام نمودند و فرمودند:
ای مردم! رسول خدا امام و رهبر بود، پس از او علی و سپس حسن و حسین و علی بن حسین و محمدبن علی به ترتیب امام بودند و اکنون من امام هستم - انتخاب شیوه های درست مبارزه: امامان، شیوهٔ مبارزه با حاکمان را متناسب با شرایط زمان برمی گزیدند؛ به گونه ای که هم تفکر اسلام راستین باقی بماند، هم به تدریج، بنای ظلم و جور بنی امیه و بنی عباس سست شود و هم روش زندگی امامان ، به نسل های آینده معرفی گردد.
رفتار ائمهٔ اطهار در طول 250 سال بعد از رحلت پیامبر تا امامت امام عصر و غیبت ایشان، چنان مکمل یکدیگر است که گویی یک شخص می خواهد برای رسیدن به یک مقصد مسیری را بپیماید، ولی مسیر یک دست نیست؛ گاهی هموار است و گاهی ناهموار، گاهی لغزنده و خطرناک است و گاهی دشوار! ولی همه این جاده با همهٔ این اختلاف ها به یک هدف ختم می شود، به گونه ای که گویی یک انسان است که 250 سال زندگی کرده است و در شرایط مختلف سیاسی و فرهنگی روش های مناسب را برگزیده و عمل کرده است.
البته خشونت و ستمگری حاکمان بنی امیه و بنی عباس در بیشتر این سال ها به گونه ای بود که اگر کسانی به عنوان پیرو و شیعهٔ امامان شناخته می شدند به سختی آزار و اذیت می شدند و در بسیاری مواقع به شهادت می رسیدند. از این رو، ائمهٔ اطهار می کوشیدند آن بخش از اقدامات و مبارزات خود را که دشمن به آن حساسیت دارد، در قالب تقیّه پیش ببرند؛ یعنی اقدامات خود را مخفی نگه دارند، به گونه ای که در عین ضربه زدن به دشمن، کمتر ضربه بخورند. از جملهٔ این موارد، ارتباط میان امامان و یاران آنها در نقاط مختلف سرزمین اسلامی بود. امامان ما با مخفی نگه داشتن این ارتباط ها نمی گذاشتند حاکمان بنی امیه و بنی عباس، یاران صمیمی و قابل اعتماد و فداکار آنان را شناسایی کنند و به شهادت برسانند.
مروری کوتاه بر مبارزه امامان
اینک بر مبارزه امامان در 250 سال بعد از رحلت پیامبر اکرم مروری کوتاه می کنیم تا با نمونه هایی از روش های مبارزه آنان آشنا شویم:
- امام علی پس از اینکه از حق مسلم خود در رهبری جامعه اسلامی محروم ماند، برای حفظ نظام نوپای اسلامی سکوت پیشه کرد. درعین حال، گوشه گیری هم در پیش نگرفت؛ او هرجا که کاری خلاف موازین اسلام می دید، انتقاد می کرد و هرجا که از آن حضرت کمک می خواستند، آنان را یاری می نمود تا اینکه مردم پس از خلیفهٔ سوم به سوی امام آمدند و یک صدا از ایشان خواستند که حکومت را بپذیرد.
امام وقتی حکومت را به دست گرفت، به سرعت دستور برکناری فرمانداران فاسد و ظالمی همچون معاویه را داد و به برقراری عدالت در جامعه پرداخت. - امام حسن نیز مانند پدر بزرگوارشان، دستور جهاد علیه معاویه را صادر کرد. معاویه با صرف هزینه های زیاد، توانست بیشتر فرماندهان سپاه امام را از نبرد با خود منصرف کند و با حیله ها و نیرنگ های گوناگون، بسیاری از مردم را با خود همراه سازد. امام با سنجیدن شرایط، سرانجام صلاح را بر آن دید که برخلاف میل خود، از جنگ دست بردارد و با معاویه قرارداد صلح امضا کند. در این قرارداد، از معاویه تعهد گرفت که شیعیان و یاران امیرالمؤمنین را آزار ندهد و برای خود جانشین تعیین نکند؛ اما معاویه یکی پس از دیگری، بندهای قرارداد را زیر پا گذاشت و در آخر نیز، یزید را جانشین خود کرد.
- امام حسین در زمان معاویه همان روش برادر بزرگوارش را، پیش گرفت و تا معاویه زنده بود )به مدت ده سال( علیه او جهاد نکرد؛ ولی با انتقادهای شدید از معاویه مردم را آگاه می نمود. وقتی یزید به حکومت رسید، امام روش خود را تغییر داد و متناسب با شرایط جدید، تصمیم گرفت زیر بار بیعت یزید نرود و علیه وی قیام کند. رفتار و کردار یزید آن قدر از اسلام دور و بیگانه بود که امام حسین می دانست اگر یزید را تأیید کند و او به حکومتش ادامه دهد، حقیقت اسلام نابود خواهد شد.
- پس از شهادت امام حسین ، سرکوبی شیعیان و طرفداران اهل بیت به شدت آغاز شد. گروهی از مردم کوفه که امام را همراهی نکرده بودند، از عمل خود پشیمان شدند و توبه کردند و علیه یزید قیام کردند 1. قیام توّابین و سایر گروه ها سرکوب شد و بنی امیه هرکس را که احتمال می داد طرفدار اهل بیت است، اذیت و آزار می کرد.
به همین جهت، امام سجاد در کنار گسترش معارف از طریق دعا، به تجدید حیات نهضت شیعیان پرداخت، انسان هایی فداکار، معتقد و دارای بینش عمیق، تربیت کرد و بار دیگر با علاقه مندان اهل بیت ارتباط برقرار نمود. به سبب همین اقدامات، بار دیگر تشیع به عنوان یک جریان بزرگ فکری و سیاسی در جامعه حضور فعال پیدا کرد. - در اثر فعالیت های امام سجاد و قوّت گرفتن مجدّد شیعیان و ضعف تدریجی بنی امیه، زمان معرفی اسلام اصیل در دوران امام باقر فرا رسید و ایشان یک نهضت علمی و فرهنگی بزرگ را آغاز کرد. اولین اقدام امام، تربیت شاگردان و دانشمندانی بود که بتوانند اعتقادات اهل بیت را در میان مردم گسترش دهند. این اقدام به منزلهٔ پایه گذاری یک مدرسهٔ علمی بزرگ در مدینه بود که با توجه به ظهور فرقه های گوناگون در جهان اسلام، اقدامی ضروری به شمار می رفت. در این مدرسهٔ علمی، معارف اصیل اسلامی تدریس می شد. درعین حال، امام پیوسته شایستگی حاکمان غاصب و جبار بنی امیه را زیر سؤال می برد و نظر اسلام را دربارهٔ امامت و خلافت بیان می کرد.
- در زمان امام صادق ناخشنودی نسبت به دستگاه بنی امیه به اوج رسیده بود. در این شرایط، دو جریان علیه امویان فعالیت می کردند، یکی عباسیان و دیگری علویان. علویان، دوستداران اهل بیت بودند. به همین جهت امام صادق مبارزه خود را علنی تر کرد و حتی قیام زیدبن علی، عموی خود را تأیید نمودند.
البته بر اثر اشتباهات مسلمانان و روی آوردن آنها به بنی عباس و پیروز شدن بنی عباس بر بنی امیه، دوران اختناق و سخت گیری نسبت به علویان دوباره آغاز شد.
امام صادق در تمام دوران امامت خود، جهاد علمی امام باقر را ادامه داد و هزاران شاگرد در رشته های مختلف معارف اسلام تربیت کرد. - زمان امام کاظم دورهٔ اختناق شدید بود، اما ایشان دست از مبارزه برنداشت و آن را به صورت آشکار و مخفی، ادامه داد و به تربیت شیعیان پرداخت. آن امام، سال های طولانی را نیز در زندان ها به سر برد تا اینکه به وسیلهٔ هارون در زندان به شهادت رسید.
- بعد از شهادت امام کاظم ، امام رضا امامت و رهبری شیعیان را برعهده گرفت. ده سال از امامت ایشان در دورهٔ هارون عباسی بود که دوران بسیار سختی محسوب می شد. با روی کار آمدن مأمون، زمینهٔ فعالیت شیعیان بیشتر شد و بر تعداد علاقه مندان به امام افزوده شد. به طوری که مأمون برای جلب امام و علویان به خود، به اجبار و زور امام را ولیعهد و جانشین خود معرفی کرد؛ اما بعدها به خاطر ناکامی در نقشه های خود، امام را به شهادت رساند.
- با شهادت امام رضا ، مرحلهٔ بسیار سختی برای شیعیان و علویان پدید آمد، به طوری که حتی ارتباط معمولی و رفت و آمد به خانهٔ امام جواد نیز مشکل شد. امام هادی را به اجبار به سامرا که مرکز خلافت بود، آوردند و در محلی که یک پادگان نظامی بود، منزل دادند و بالاخره در همین محل به شهادت رساندند. امام حسن عسکری نیز در همین محل و به همین ترتیب به شهادت رسید. با وجود همهٔ این سخت گیری ها، این سه امام بزرگوار، معارف بازمانده از پدران گرامی خود را حفظ کردند و از طریق شاگردان به نسل های بعد رساندند و مانع نابودی مکتب اهل بیت شدند. به عنوان مثال زیارت جامعهٔ کبیره یکی از منابع معرفتی شیعه است که توسط امام هادی بیان شده و یاران آن امام برای ما شیعیان نقل کرده اند.این زیارت، که مانند یک درس امام شناسی است، سبب شناخت بهتر امامت و ویژگی های ائمهٔ اطهار بوده است.
در این دوره بود که فعالیت وکلا و نمایندگان امام اوج گرفت. اینان افرادی بودند که از سوی امامان به عنوان وکیل و نماینده آنان در شهرهایی که شیعیان حضور داشتند، منصوب می شدند. کار این وکلا،ارتباط پیوسته با شیعیان و تعیین وظایف آنان بود. آنان مخفیانه خدمت امام می رسیدند و پیام امام را به مردم می رساندند. تشکیل این نظام ارتباطی، مانع ازهم پاشیدگی شیعیان در این دوره گردید.
ارتباط از طریق وکیل، زمینه را برای غیبت امام عصر نیز آماده می کرد. در زمان امامت امام عصر در دورهٔ غیبت صغری، امام چهار نایب خاص، به ترتیب یکی پس از دیگری تعیین کرد که رابط میان ایشان و مردم بودند و چون مردم در دورهٔ قبل، ارتباط از طریق وکیل را یاد گرفته بودند، در این دوره هم به نایبان امام مراجعه می کردند. وقتی دورهٔ غیبت کبری (طولانی) فرا رسید، این شیوهٔ ارتباط نیز قطع شد و رهبری و راهنمایی جامعه در شکل و قالب دیگری ادامه یافت.
وظیفۀ ما در برابر پیامبر و امامان
در چند درس گذشته، مروری کوتاه بر سیره و روش زندگی پیامبر اکرم و ائمهٔ اطهار داشتیم و با مجاهدت و تلاش آنها برای هدایت مردم به رستگاری و سعادت و مبارزه با حاکمان ستمگر زمان خود، آشنا شدیم. در نتیجهٔ فداکاری های آن بزرگواران بود که دین اسلام تداوم یافت و پیام الهی، یعنی قرآن کریم حفظ شد.
اکنون، ما پیرو و شیعهٔ انسان هایی هستیم که جان و همهٔ زندگی خود را برای نجات و رستگاری انسان ها، فدا کردند و به پیشگاه الهی رفتند. البته آنان هم اکنون ناظر بر ما هستند و به پیروان خود می نگرند تا ببینند آنان چه می کنند. پس شایسته است به گونه ای زندگی کنیم که سبب بدبینی دیگران نسبت به شیعیان نشویم و بدانیم که شیعه بودن تنها به اسم نیست؛ بلکه اسم باید با عمل همراه باشد تا پیرو حقیقی پدید آید. امام صادق خطاب به شیعیان خود فرمودند:
مایهٔ زینت و زیبایی ما باشید، نه مایهٔ زشتی و عیب
متن درس های دیگر (دینی یازدهم)
 | دانلود متن درس اول دینی هدایت الهی سال تحصیلی 99-1400 هدایت الهی PDF کتاب متن درس دینی یازدهم متن فصل اول درس دینی نام درس هدایت الهی |
+ ادامه مطلب | دانلود متن درس دوم دینی تداوم هدایت سال تحصیلی 99-1400 تداوم هدایت PDF کتاب متن درس دینی یازدهم متن فصل دوم درس دینی نام درس تداوم هدایت |
+ ادامه مطلب | دانلود متن درس سوم دینی معجزه جاویدان سال تحصیلی 99-1400 معجزه جاویدان PDF کتاب متن درس دینی یازدهم متن فصل سوم درس دینی نام درس معجزه جاویدان |
+ ادامه مطلب | دانلود متن درس چهارم دینی مسئولیت های پیامبر سال تحصیلی 99-1400 مسئولیت های پیامبر PDF کتاب متن درس دینی یازدهم متن فصل چهارم درس دینی نام درس مسئولیت های پیامبر |
+ ادامه مطلب | دانلود متن درس پنجم دینی امامت، تداوم رسالت سال تحصیلی 99-1400 امامت، تداوم رسالت PDF کتاب متن درس دینی یازدهم متن فصل پنجم درس دینی نام درس امامت، تداوم رسالت |
+ ادامه مطلب | دانلود متن درس ششم دینی پیشوایان اسوه سال تحصیلی 99-1400 پیشوایان اسوه PDF کتاب متن درس دینی یازدهم متن فصل ششم درس دینی نام درس پیشوایان اسوه |
+ ادامه مطلب | دانلود متن درس هفتم دینی وضعیت فرهنگی، اجتماعی و سیاسی مسلمانان، پس از رسول خدا سال تحصیلی 99-1400 وضعیت فرهنگی، اجتماعی و سیاسی مسلمانان، پس از رسول خدا PDF کتاب متن درس دینی یازدهم متن فصل هفتم درس دینی نام درس وضعیت فرهنگی، اجتماعی و سیاسی مسلمانان، پس از رسول خدا |
+ ادامه مطلب | دانلود متن درس هشتم دینی احیای ارزش های راستین سال تحصیلی 99-1400 احیای ارزش های راستین PDF کتاب متن درس دینی یازدهم متن فصل هشتم درس دینی نام درس احیای ارزش های راستین |
+ ادامه مطلب | دانلود متن درس نهم دینی عصر غیبت سال تحصیلی 99-1400 عصر غیبت PDF کتاب متن درس دینی یازدهم متن فصل نهم درس دینی نام درس عصر غیبت |
+ ادامه مطلب | دانلود متن درس دهم دینی مرجعیت و ولایت فقیه سال تحصیلی 99-1400 مرجعیت و ولایت فقیه PDF کتاب متن درس دینی یازدهم متن فصل دهم درس دینی نام درس مرجعیت و ولایت فقیه |
+ ادامه مطلب | دانلود متن درس یازدهم دینی عزّت نفس سال تحصیلی 99-1400 عزّت نفس PDF کتاب متن درس دینی یازدهم متن فصل یازدهم درس دینی نام درس عزّت نفس |
+ ادامه مطلب | دانلود متن درس دوازدهم دینی پیوند مقدس سال تحصیلی 99-1400 پیوند مقدس PDF کتاب متن درس دینی یازدهم متن فصل دوازدهم درس دینی نام درس پیوند مقدس |
+ ادامه مطلب
