فصل: سوم
درس: علوم
کلاس: هفتم
نام درس: اتم ها، الفبای مواد
دانلود متن درس سوم علوم هفتم اتم ها، الفبای مواد سال تحصیلی 99-1400 اتم ها، الفبای مواد PDF کتاب متن درس علوم هفتم متن فصل سوم درس علوم کلاس هفتم نام درس اتم ها، الفبای مواد

هر روز با مواد گوناگونی سروکار داریم که کاربردهای مختلفی در زندگی روزانه، کشاورزی، داروسازی و صنایع دیگر دارند. در شکل 2 کاربردهایی از سنگ مرمر، نفت خام و نمک خوراکی را مشاهده می کنید.شما نیز در کلاس دربارهٔ کاربرد این مواد گفت و گو، و جاهای خالی را پرکنید.
اتم ها، الفبای مواد

مواد از چه چیزی ساخته شده اند؟

موادی را که در فهرست نوشته اید و مواد دیگری را که می شناسید، همگی از ذره های ریزتری ساخته شده اند. این ذر ههای ریز، خواص مواد را تعیین می کنند.
همهٔ موادی که می پوشید، می خورید، می سوزانید و از آنها استفاده می کنید از ذرّه های ریزتری ساخته شده اند. این ذره های ریز را نمی توان با چشم مشاهده کرد؛ اما آنها وجود دارند. به ذره های ریز سازندهٔ مواد، اتم می گویند. در واقع ات مها اصلی ترین ذره های سازندهٔ جهان اند؛ اما پرسش اصلی این است که اتم ها چه ساختاری دارند؟ خواص آنها چیست؟ چگونه می توان آنها را مطالعه کرد؟ تمام این پرس شها و پرس شهای دیگری که به ذهن شما می رسد، ذهن دانشمندان را سال های زیادی به خود مشغول کرده بود. آنها برای یافتن پاسخ پرسش های خود آزمایش های زیادی را انجام دادند اما چگونه ذره های غیرقابل مشاهده را مطالعه می کنیم؟
در فعّالیت ١، شما با مشاهدهٔ غیر مستقیم و با استفاده از حواس پنجگانه و آزمایش های تجربی به بررسی ساختار گلوله ها پرداختید. در واقع شما بدون مشاهده کردن درون گلوله ها، تلاش کردید اطلاعاتی دربارهٔ ساختار آنها به دست آورید. در حالی که در فعّالیت 2 شما با مشاهدهٔ مستقیم، درون گلوله ها را بررسی کردید. آیا همواره می توان مواد را با مشاهدهٔ مستقیم مطالعه کرد؟

اتم ها آن قدر ریزند که حتی با میکروسکوپ های قوی نیز دیده نمی شوند؛ بنابراین تنها با مشاهدهٔ غیر مستقیم می توان اتم ها را بررسی و خواص آنها را کشف کرد. دانشمندان نیز با این روش به وجود اتم ها و برخی از خواص آنها پی برده اند.
اتم ها کنار هم قرار می گیرند و مواد را می سازند. هر ماده از یک یا چند نوع اتم تشکیل شده است.درواقع همهٔ مواد در جهان هستی تقریباً از 90 نوع اتم؛ یعنی 90 عنصر ساخته شده اند. عنصر شکل خالصی از ماده است که یک نوع اتم دارد؛ برای نمونه عنصر آهن از ات مهای آهن و عنصر کربن از ات مهای کربن به وجود آمده است.

حال به نظر شما آیا رنگ، اندازه، جرم، میزان رسانایی الکتریکی، میزان رسانایی گرمایی و چگالی عنصرها با یکدیگر برابر است؟

گلوله های کروی، مدلی برای نمایش ترکیب ها، عنصرها و اتم ها

برخی از موادی که در زندگی روزانه از آنها استفاده می کنیم، فقط از یک نوع اتم ساخته شده اند؛ برای نمونه: سیم های مسی، ظروف آلومینیمی و نقره ای به ترتیب از اتم های مس، آلومینیم و نقره تشکیل شده اند در حالی که اغلب مواد طبیعی و مصنوعی مورد استفاده در زندگی ما مانند پوشاک، خوراک، نوشت افزار، دارو، چوب و کاغذ از چند نوع اتم تشکیل شده اند؛ برای نمونه، آب از 2 نوع اتم )اکسیژن، هیدروژن(، گاز متان از دو نوع اتم )کربن و هیدروژن( و گازکربن دی اکسید از دو نوع اتم کربن و اکسیژن تشکیل شده است. در این مواد واحد سازنده، مولکول نام دارد. مولکول ها از پیوند دو یا چند اتم به وجود می آیند. ذره های سازندهٔ عنصر های نافلز مانند کلر، اکسیژن و گوگرد نیز مولکول است.
تا اینجا آموختید که اتم ها ذره های ریزی هستند که دیده نمی شوند. از این رو دانشمندان برای درک رفتار مواد و بررسی آنها، مدلی برای نمایش مواد ارائه کرده اند. در این مدل، اتم ها را به صورت گلوله های کروی نشان می دهند. درشکل ٣ ساختار آب و چند عنصر نافلز با استفاده از این مدل نشان داده شده است.
اتم ها، الفبای مواد

البته باید توجه کنید که ذرهٔ سازندهٔ عنصرهای فلز فقط اتم است؛ برای نمونه هرگاه مجموعه ای از اتم های مس در کنار هم قرار گیرند، عنصر مس به وجود می آید؛ به همین ترتیب، عنصر طلا نیز شامل تعداد بسیار زیادی از ات مهای طلاست که در کنار هم قرار گرفته اند.
اتم ها، الفبای مواد

آیا ات مها از ذر ههای ریزتری ساخته شده اند؟

آموختید که هر ماده از تعداد معینی اتم تشکیل شده است. اتم ها نیز از ذره های متفاوت و کوچ کتری به نام الکترون، پروتون و نوترون ساخته شده اند. تعداد الکترون ها، پروتون ها و نوترون ها در اتم های مختلف یکسان نیست؛ برای نمونه در نمودار 1 ارتباط بین مولکول کربن دی اکسید، اتم های سازنده و تعداد الکترون ها، پروتون ها و نوترون ها نشان داده شده است.
اتم ها، الفبای مواد

حجم کمتر یا بیشتر؟

از دورهٔ ابتدایی به یاد دارید که مواد به سه حالت جامد، مایع و گاز یافت می شوند. حال فرض کنید پنج گرم شکر، هوا و آب را در سه ظرف جداگانه در اختیار دارید. پیش بینی می کنید کدام یک جای بیشتری می گیرد؟
می دانید که جامد، شکل مشخص و حجم معینی دارد. مایع به شکل ظرف درمی آید و حجم معینی دارد در حالی که گاز به شکل ظرف درمی آید و حجم معینی ندارد. حال اگر در سه ظرف به مقدار مساوی از سه مادهٔ جامد، مایع و گاز وارد کنیم، خواهیم دید که مواد جامد و مایع در ته ظرف باقی می مانند، ولی مادهٔ گازی شکل در سراسر ظرف پخش می شود و همهٔ حجم ظرف را اشغال م یکند. به نظر شما فاصلهٔ بین ذره ها در کدام ظرف بیشتر است؟ چرا؟
در مواد گازی شکل، فاصلهٔ بین ذر هها بیشتر از مواد جامد و مای ع است به طوری که اگر یک نمونه گاز را وارد ظرف کوچک تری کنیم، اتم ها یا مولکول ها به یکدیگر نزدیک می شوند و فاصلهٔ بین آنها کاهش می یابد. به همین دلیل می توان یک گاز را به راحتی متراکم کرد و حجم آن را تا حد زیادی کاهش داد؛ اما نمی توان یک مایع یا جامد را به آسانی و به مقدار زیاد متراک م کرد.

گرما و تغییر حالت ماده

آب در طبیعت به سه حالت جامد یخ، مایع آب و گاز بخار آب یافت می شود. وقتی به یخ گرما می دهیم، انرژی مولکول های آن افزایش می یابد وجنبش آنها بیشتر می شود. اگر این عمل را ادامه دهیم، یخ به آهستگی ذوب و به آب مایع تبدیل می شود. حال اگر به آب گرما بدهیم، جنبش مولکول های آب افزایش می یابد؛ درنتیجه، آب تغییر حالت می دهد و به بخار تبدیل می شود.در بخار آب، فاصلهٔ بین مولکول های آب خیلی بیشتر از آب است.
اتم ها، الفبای مواد

متن درس های دیگر (علوم هفتم)

متن درس اول علوم هفتم (تجربه و تفکر)

دانلود متن درس اول علوم تجربه و تفکر سال تحصیلی 99-1400 تجربه و تفکر PDF کتاب متن درس علوم هفتم متن فصل اول درس علوم نام درس تجربه و تفکر